W Sukhothai znajduje się wiele zabytków pamiętających czasy, w których miasto nosiło stołeczny tytuł. Znajdują się one w historycznej części, położonej 12 km od współczesnego Sukhothai. Mimo tropikalnego klimatu zdecydowałam się na zwiedzanie zabytków miasta na trzeszczącym rowerze bez przerzutek. Dzięki nowo wybudowanej trasie rowerowej wycieczka okazała się zaskakująco przyjemna. Ścieżka prowadzi przez lokalne wioski i pola ryżowe, z dala od miejskiego chaosu i ruchliwej trasy będącej łącznikiem między starym a nowym obliczem miasta.
Pierwsza tajska stolica
Sukhothai początkowo było prowincjonalnym miastem w obrębie panowania Khmerów. W XIII w. zyskało jednak niepodległość i stało się pierwszą stolicą zjednoczonego narodu Tajów. Niczym w “Grze o Tron” jedność okazała się jednak wątła. Prowincje, które deklarowały niepodległość, były ponownie włączane pod panowanie tajskiego królestwa przy użyciu siły. Do czasu, aż zyskująca na znaczeniu dynastia Ayutthaya w 1438 r. opanowała Sukhothai i zupełnie na przekór włączyła je do swojego królestwa pozbawiając stołecznego tytułu.
Od tego momentu miasto straciło na ważności i zaczęło podupadać. Szacuje się, że zostało całkowicie porzucone na przełomie XV i XVI w. Tym samym Sukhothai stało się też niewidoczne dla kolejnych najeźdźców.
Miasto uniknęło niszczycielskiej siły wojny i urbanizacji, więc zabytki dawnej stolicy Tajlandii zachowały się w całkiem niezłym stanie, nadal jednak nadgryzione zębem czasu. Tropikalny klimat nie oszczędził nawet królewskich budowli. Z biegiem czasu tak samo podupadły gospodarcze budynki, jak i najważniejsze świątynie, w których złożone były relikwie króla. Niektóre zabytki Sukhothai przetrwały jednak kompletne, z posągami nadal z głowami na ramieniu (często obcinanymi w trakcie wrogich inwazji), wieżami świątyń dumnie piętrzącymi się w stronę nieba.
Park Historyczny Sukhothai
Park Historyczny Sukhotai został utworzony w 1988 r. w celu ochrony zabytków dawnej tajskiej stolicy. Został wytyczony na imponującym obszarze 70 kilometrów kwadratowych. Obejmuje on zarówno część królewską miasta, która niegdyś otoczona była potrójnymi murami przedzielonymi fosami oraz zabytki poza fortyfikacją, w tak zwanej części plebejskiej.
Obszar parku historycznego podzielony został na 5 stref – centralną w obrębie miejskich murów oraz 4 strefy nazwane zgodnie z kierunkami świata. Wstęp do poszczególnych stref kosztuje 100 bathów. W praktyce, poza centralną strefą wyznaczoną przez miejskie mury i drogę przecinającą park, opłaty pobierane są tylko przy ważnych obiektach religijnych. Pozwala to na zwiedzenie niektórych pomniejszych świątyń i ruin bez opłaty.
Na terenie każdej płatnej strefy można poruszać się na rowerze. Wjazd rowerem kosztuje dodatkowe 10 bahtów.
To co wyróżnia Sukhothai od innych starożytnych miast to zielona przestrzeń, niezakłócona współczesną architekturą. Miasto zostało opuszczone, a nowożytna aglomeracja powstała 12 km od dawnych murów miejskich.
Historyczne budowle rozproszone są na ogromnym obszarze, rozrzucone wśród drzew, parków i oczek wodnych. Cały teren jest bardzo zadbany. Już w XIII w. Sukhothai było opisywane jako miasto-ogród. Dzięki temu zwiedzając łatwo znaleźć schronienie przed upałem pod jednym z wielu drzew, a ewentualny tłum turystów przyjemnie się rozprasza. Zabytki położone są od siebie jednak w sporej odległości, trudnej do pokonania pieszo. Na terenie Parku Historycznego Sukhothai przydaje się więc rower. Nawet jeśli do starego miasta dojedziecie taksówką lub publicznym transportem, warto wynająć rower w jednej z wypożyczalni znajdujących się wokół starego miasta. Koszt wypożyczenia roweru przy parku historycznym wynosi 30 bahtów.
W płatnych strefach pojazdy zasilane paliwem są zabronione. Zaczęły pojawiać się jednak wypożyczalnie z elektrycznymi skuterami i przewozy elektrycznymi wózkami golfowymi.
Dojazd na rowerze
Jeżeli zrobicie sobie bazę w nowym Sukhothai, gdzie zlokalizowany jest dworzec autobusowy, będziecie musieli dojechać do starego miasta tut tukiem (ok 200 – 250 bahtów w jedną stronę), skuterem (wypożyczenie skutera w hostelu kosztowało 200 bahtów) lub rowerem (w hostelu zapłaciłam 60 bahtów za wypożyczenie roweru na cały dzień). Do Parku Historycznego Sukhothai dojeżdża również transport publiczny (tzw. songthaew) z dworca autobusowego (bilet w jedną stronę kosztuje 30 bahtów). Jednak ostatni songthaew wraca ze starego miasta ok 17, więc nie jest to opcja dla miłośników zachodów słońca.
Z nowego Sukhothai do starego miasta prowadzi prosta dwupasmowa autostrada. Odcinek ma 12 km. Dojazd skuterem lub tuk tukiem jest błyskawiczny. Droga jest jednak mało przyjazna rowerzystom. Pokusiłam się pokonać ją w drodze powrotnej, gdyż po drodze jest duży supermarket – Big C. Ze względu na duży ruch, nie była to jednak bezstresowa przejażdżka.
Jednak niedawno została wytyczona ścieżka rowerowa z nowego do starego miasta, która omija autostradę. Trasa prowadzi przez spokojną okolicę. Ścieżka meandruje między polami i małymi wioskami, przez co jest dłuższa (ma ok 14 km). Przejazd zajmuje ok godziny. Trasa jest dobrze oznaczona. Co chwila rozstawione są drogowskazy.
Ścieżka rowerowa zaczyna się we współczesnej części Sukhothai w niepozornym miejscu (lokalizację znajdziecie na mapie powyżej). Odbija od ruchliwej drogi 101 w pobliżu dworca autobusowego. Na ścieżkę nie można wjechać z pasa ruchu w kierunku miasta (wymagana jest zawrotka na najbliższym skrzyżowaniu). Cała trasa wiedzie potem przez wiejskie krajobrazy w zupełnej ciszy i spokoju.
Które świątynie warto odwiedzić?
Łącznie na trenie parku historycznego znajdują się 193 zabytki. Najwięcej w części centralnej (60 obiektów). Pozostałe rozproszone są z czterech stron obronnych murów, jednak zawsze blisko ówczesnych bram miejskich.
Wśród zabytków dominują świątynie. Władcy Sukhothai wprowadzi buddyzm i mocno wspierali architekturę sakralną. Na horyzoncie wznoszą się charakterystyczne dla tego okresu stożkowe stupy na planie kwiatu lotosu.
Najważniejsze zabytki koncentrują się w centralnej strefie, która kiedyś stanowiła królewską rezydencję. Poza częścią centralną warto również odwiedzić północną strefę, choćby tylko po to by zobaczyć imponujący posąg buddy w Wat Si Chum.
Poniżej podpowiadam, które świątynie warto zobaczyć. Listę prezentuję zgodnie z moją kolejnością zwiedzania na rowerze.
Wat Chang Lom
Wjeżdżając do starego miasta ścieżką rowerową od strony współczesnego Sukhothai warto zatrzymać się w małej świątyni Wat Chang Lom, znajdującej na wchodzie parku historycznego. Ceglana stupa otoczona jest posągami słoni. Sprawia wrażenie niesionej na ich grzbietach.
Wstęp na teren świątyni jest bezpłatny. Z myślą o rowerzystach postawione zostały nawet stojaki.
Wat Si Chum
Jedna z bardziej imponujących i najważniejszych świątyń na obszarze Parku Historycznego Sukhothai. Znajduje się poza murami miasta, w północnej (płatnej) strefie.
W samym centrum Wat Si Chum znajduje się ogromny budynek skrywający, posąg siedzącego Buddy o niemniej imponujących rozmiarach (ma ponad 11 metrów szerokości i 15 metrów wysokości). Zajmuje on niemal całą przestrzeń budynku. Posąg zachował się w bardzo dobrym stanie, bez ubytków i pęknięć, nawet z paznokciami pomalowanymi nonszalancko na złoty kolor. Chociaż to pewnie zasługa kilkuletniej renowacji w latach 50.
Do budynku prowadzi wysokie, stożkowe wejście, niczym pęknięcie w fasadzie, przez które Budda już z daleka spogląda na nowo przybyłych. A turyści i buddyjscy pielgrzymi, z mnichami na czele, zmierzają tu chętnie. Mimo położenia poza centralną strefą, jest to jedna z najliczniej odwiedzanych świątyń na terenie Parku Historycznego Sukhothai.
Wat Phra Phai Luang
Wat Phra Phai Luang to kompleks świątynny położony w północnej strefie na zielonej wyspie otoczonej fosą. Składał się pierwotnie z 3 budynków (zachowały się ruiny dwóch) i białej wieży (chedi) w kształcie wąskiej piramidy. Świątynia pełniła funkcje rytualne i była swego czasu największą na terenie starożytnego Sukhothai.
Budynki przedstawiały posągi buddy w czterech pozycjach – leżącej, siedzącej, stojącej i chodzącej. Do dziś zachowały się tylko ich fragmenty na ruinach budowli najbardziej wysuniętej na wschód.
Na terenie Wat Phra Phai Luang obowiązuje bilet wstępu do północnej strefy.
Wat Sorasak
Świątynia jest podobna do Wat Chang Lam ze względu na podstawę stupy z rzeźbami słoni. Niegdyś skrywała posąg Buddy. Archeolodzy odnaleźli jednak tylko jego fragmenty.
Wat Sorasak znajduje się po drodze ze strefy północnej do centralnej. Budynek można zobaczyć bezpłatnie.
Wat Sa Si
Ta piękna świątynia znajduje się na symetrycznej wyspie w samym centrum sztucznego jeziora Traphang-Trakuan, w otoczeniu wody i drzew. Jest to pierwszy zabytek, który zwiedziłam w ramach płatnej, centralnej strefy.
W centrum świątyni wznosi się dobrze zachowana stupa w kształcie dzwonu. Na wschód od niej znajdowała się sala zgromadzeń, w której modlili się mnisi. Do dziś pozostała jej podstawa, kolumny i centralnie położony pomnik siedzącego Buddy. Jeszcze dalej na wschód, na własnej wysepce znajdowała się sala święceń. Warto się tam przejść, gdyż z wyspy jest bardzo dobry widok na główną część świątyni.
Na terenie Wat Sa Si w dobrym stanie zachowały się liczne posągi Buddy w różnych pozycjach.
Wat Tra Phang Ngoen
Świątynia Wat Tra Phang Ngoen obejmuje typową dla epoki wieżę zbudowaną na planie lotusa, przed którą od strony wschodniej znajduje się posąg Buddy i ruiny zakonu.
Świątynię od Wat Mahathat dzieli duże jezioro, stąd jej nazwa, która oznacza “klasztor srebrnego jeziora”. Na niewielkiej wyspie na środku jeziora znajdowała się niegdyś sala święceń. To odizolowanie sali święceń jest to częstym zabiegiem architektonicznym w buddyzmie, które miało symbolizować czystość.
Świątynia Wat Tra Phang Ngoen znajduje się w centralnej strefie Parku Historycznego Sukhothai.
Wat Si Sawai
Na południu centralnej strefy znajduje się świątynia Wat Si Sawai, która jest jedną z najstarszych w antycznym Sukhothai. Jej budowa rozpoczęła się pod koniec XII w.
Świątynia składa się z przyległych do siebie trzech stup w khmerskim, bogato zdobionym stylu. Fragmenty posągów na terenie świątyni świadczą o jej pierwotnym oddaniu hinduskiemu bogu Wisznu. Dopiero z biegiem czasu została przekształcona w centrum kultu Buddy. Od frontu została dodana typowa dla buddyzmu sala zgromadzeń.
Wat Mahathat
Jest to jedna z najbardziej imponujących budowli na ternie Parku Historycznego Sukhothai. I jedna z najlepiej zachowanych. Znajduje się w samym centrum starego miasta i jest objęta biletem wstępu.
Wat Mahathat jest jedną z większych świątyń w Sukhothai i była niegdyś najważniejszą świątynią królestwa. Znajduje się tu wiele budynków o znaczeniu religijnym, w których przechowywane były relikwie Buddy i władców Sukhothai. Stąd nazwa Wat Mahathat, która oznacza dosłownie “świątynię wielkiej relikwii”.
W samym centrum Wat Mahathat znajduje się główna stupa zbudowana na bazie kształtu kwiatu lotusa. To tutaj przechowywano relikwie Buddy. Wokół niej wznosiło się 8 mniejszych wież ustawionych w różnych kierunkach świata.
Na terenie świątyni jest kilka posągów, w tym 9-metrowy pomnik stojącego Buddy u podnóży głównej stupy. Cały kompleks obejmuje również salę zgromadzeń, salę święceń, miejsce publicznych rytuałów oraz 200 kolumn różnej wielkości.
Świątynia została wzniesiona na obszernym terenie zielonym. Nie brakuje tu wiekowych drzew, rzucających przyjemny cień na zwiedzających. Na uboczu znajduje się też porośnięty liliami wodnymi staw.
Informacje praktyczne
- Sukhothai leży niecałe 400 km od Bangkoku, przez co jest to kierunek wybierany prawie wyłącznie przez osoby podróżujące na północ Tajlandii. Można tu dojechać ze stolicy bezpośrednim autokarem (ok 5 godzin) lub łącząc przejażdżkę koleją (do Phitsanulok) z godzinną jazdą autobusem.
- Do Sukhothai odjeżdżają też bezpośrednie autobusy z Ayutthaya (odjazdy o 9:30, 11:30, 13, 19:10 oraz 21:40). Nie jest to jednak popularna trasa. Dlatego bilet bez problemu kupicie na dworcu autobusowym tuż przed odjazdem (w hostelu kosztował 390 bahtów, na dworcu taniej – 338 bahtów).
- Z miasta łatwo dojedziecie minivanem do granicy z Birmą w Mae Sot (w grudniu 2019 r. odjeżdżał o 9:15, 10:15, 14.15 i 16:15).
- W Sukhothai polecam tani hostel Rueang Sri Siri Guesthouse sąsiadujący z dworcem autobusowym. Łóżko w nieklimatyzowanym pokoju wieloosobowym (w ogóle to nie przeszkadzało, gdyż w nocy na początku grudnia raczej wyciągałam śpiwór niż śniłam o klimatyzacji) kosztowało zaledwie 100 bahtów. Pokoje są bardzo prosto urządzone, ale czyste. Uprzedzam, że łazienka sal wieloosobowych znajduje się na dworze.
- W małej lokalnej knajpce przy dworcu autobusowym można zjeść pysznego pad thai’a za jedyne 40 bahtów.
- W soboty w Parku Historycznym Sukhothai organizowany jest wieczorny bazar jedzeniowy. Jeśli interesuje Was ta opcja, pamiętajcie, że musicie zorganizować sobie własny transport – prywatnego tuk tuka lub skuter. Ostatni publiczny songthaew odjeżdża bowiem ze starego miasta o 17.
- Również w nowym Sukhothai warto odwiedzić targ nocny znajdujący się przy rzece Yom (mapa poniżej).
A jeśli chcecie odwiedzić tylko jedno starożytne miasto w Tajlandii, polecam post na blogu, w którym porównuję dwie dawne stolice Tajlandii – Sukhothai i Ayutthaya.
Więcej o Sukhothai przeczytacie też na oficjalnej stronie tajskiego Ministerstwa Turystyki.
